شناسایی منابع تحمل به تنش شوری در ژرم پلاسم سورگوم بانک ژن گیاهی ملی ایران*

این پژوهش با هدف غربال توده های سورگوم موجود در بانک ژن گیاهی ملی ایران در شرایط تنش شوری بمنظور دستیابی به منابع ژنتیکی تحمل به تنش شوری در این محصول اجرا گردید. تعداد 142 توده سورگوم از تیپ های متفاوت موجود در بانک ژن گیاهی ملی ایران در قالب دو آزمایش مزرعه ای جداگانه در اراضی زارعین مجاور ایستگاه تحقیقات پسته فیض‌آباد استان خراسان رضوی (با EC آب 12/2 و 8/ 14 دسی زیمنس بر متر) در قالب طرح بلوک های متعادل گروهی با دو تکرار در سال 1385 ارزیابی شدند. گروه بندی در بلوک ها بر اساس تیپ های متفاوت سورگوم (وحشی، علفی، دانه ای، علوفه ای و جارویی) بود. جهت مقایسه تفاوت بین و درون تیپ های سورگوم از شاخص حساسیت به تنش (SSI) و شاخص تحمل به تنش (STI) استفاده گردید. بر این اساس توده های متحمل در هر گروه مشخص شدند. همچنین با استفاده از نمودار بای پلات برای شاخص های SSI و STI پراکنش توده های متحمل و حساس در هر تیپ سورگوم مشخص گردید و در هر کدام از تیپ های سورگوم مواد متحمل برای استفاده در تحقیقات به نژادی سورگوم تعیین شدند. داده های مکان های جمع آوری توده های متحمل، منشاء منحصر به فردی برای این توده ها در کشور نشان نداد، بلکه تعدادی از ژرم پلاسم های دریافتی از خارج کشور نیز جزء مواد متحمل بودند. تجزیه همبستگی ساده بین شاخص های STI و SSI با عملکرد زیست توده و ارتفاع بوته، همبستگی مثبتی بین STI و عملکرد زیست توده در شرایط تنش (**695/0=r) وجود داشت. بر اساس نتایج این پژوهش شاخص STI مناسب ترین شاخص برای ارزیابی تحمل ژنوتیپ ها و توده های سورگوم به تنش شوری بود.